ПЕСНЯ О ТРЕВОЖНОЙ МОЛОДОСТИ - BÀI CA THỜI THANH NIÊN SỔI NỔI

Alexandra Pakhmutova là nghệ sĩ nhân dân Liên Xô, tác giả của hàng trăm bài ca cách mạng dưới chế độ Xô Viết. Trong số những bài hát được dịch sang tiếng Việt, có lẽ phải một phần ba do bà sáng tác. Như bài “ Thời thanh niên sôi nổi”, “Tạm biệt Matxcơ va”, “ Bài ca địa chất” … Nhạc sĩ sáng tác nhiều về bài hát về lãnh tụ, đảng, đoàn, các phong trào thi đua thời kỳ xây dưng liên bang Xô Viết.

Hôm qua cũng thật tình cờ, cậu con trai của tôi mới hỏi, thế ba có biết hát bài : “Thời thanh niên sôi nổi” không? Tôi nói rằng tôi học bài hát này từ năm 1971 khi bắt đầu học tiếng Nga ở trường phổ thông, nên chỉ thuộc ít thôi, bài đó do nhạc sĩ Phạm Tuyên dịch 2 đoạn. Tôi vừa hát tiếng Nga một đoạn thì tôi lược dịch nội dung cho cháu nghe, lúc này mới thấy bác Phạm Tuyên dịch phần điệp khúc sai mất câu quan trọng. Tôi không muốn chỉ trích gì hết như trong bài “Dân ca Ucraina” mà bác dịch lời hầu như khác hoàn toàn so với bản gốc tiếng Ucraina và tiếng Nga của nhà thơ Sheptrenko viết. Tôi cũng không muốn dịch lại như một số dịch giả dịch lại bài “Đợi anh về” do nhà thơ Tố Hữu dịch cách đây nửa thế kỷ. Tôi chỉ muốn giải thích rõ về nội dung của bài mà thôi.

Trong phần điệp khúc của bài:

“И снег, и ветер,
И звёзд ночной полёт
Меня моё сердце
В тревожную даль зовёт.
Dù sương, gió, tuyết rơi
Dù vắng ngôi sao giữa trời
Kìa trái tim với tiếng ca
Thúc ta nhịp chân lên đường xa.”

Thì câu thứ 2 về nghĩa là sai, nếu khó khăn chỉ vì những đêm tối không trăng sao thi chưa phải là khó khăn. Mà nội dung chính của nó phải là “Dù cháy sáng sao đổi ngôi giữa trời" Hoặc "Dù cháy sáng sao băng giữa trời”. Nếu theo quan niệm của người châu Âu cũng như khắp nơi trên thế giới, khi có sao đổi ngôi vụt sáng, nghĩa là có một mạng người đã ra đi. Như vậy trong cuộc sống trước mặt đầy sương gió, tuyết rơi và có thể phải hy sinh cả cuộc đời mình cho sự nghiệp cao cả xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, như vậy bài hát mới có tác dụng giáo dục cho lớp thanh niên hãy tiến lên phía trước tới khai hoang những vùng rừng núi hoang vu, những nơi chưa có dấu chân người…Có một số đoạn chưa được dịch tôi xin giới thiệu thêm cùng các bạn yêu bài hát này.

ПЕСНЯ О ТРЕВОЖНОЙ МОЛОДОСТИ - BÀI CA THỜI THANH NIÊN SỔI NỔI
Музыка: Александра Пахмутова - Слова: Лев Ошанин

1.Забота у нас простая, Забота наша такая, Жила бы страна родная, И нету других забот.	Lòng ta hằng mong muốn và ước mơ Bàn tay son sắt giương cao ngọn cờ Để ngàn đời bền vững Tổ Quốc ta Trời cao muôn vì sao chói lòa.
Припев: И снег, и ветер, И звёзд ночной полёт Меня моё сердце В тревожную даль зовёт.	Dù sương, gió, tuyết rơi Dù vắng ngôi sao giữa trời Kìa trái tim với tiếng ca Thúc ta nhịp chân lên đường xa
2.Пускай нам с тобой обоим Беда грозит за бедою, Но дружбу мою с тобою Одна только смерть возьмёт. Припев:	Dù giờ đây mình cùng sống chung đôi Bao tai họa cứ đe dọa trên đầu Nhưng tình bạn của chúng mình với nhau Một cái chết sẽ mang đi tất cả.
3.Пока я ходить умею, Пока я глядеть умею, Пока я дышать умею, Я буду идти вперёд. Припев:	Còn chân còn nhịp bước còn tiến lên Còn đôi mắt sáng ta đâu chịu hèn Ngực còn đập theo tiếng nhịp sống chung Bền gan ta còn đi tới cùng.
4.И так же, как в жизни каждый, Любовь ты встретишь однажды, С тобою, как ты, отважно, Сквозь бури она пройдёт. Припев:	Và mỗi người như trong cuộc đời, Sẽ có lần bạn gặp được tình yêu, Cũng can đảm và luôn cùng bạn, Thì tất cả giông tố sẽ vượt qua .
5.Не думай, что всё пропели, Что бури все отгремели, Готовься к великой цели, А слава тебя найдёт.	Chớ nghĩ rằng tất cả vừa hát xong, Bao giông tố giờ đây đã lặng yên, Hãy sẵn sàng với mục tiêu cao cả, Rồi vinh quang sẽ tìm thấy bạn ơi.
Припев: И снег, и ветер, И звёзд ночной полёт Меня моё сердце В тревожную даль зовёт.	Dù sương, gió, tuyết rơi Dù vắng ngôi sao giữa trời Kìa trái tim với tiếng ca Thúc ta nhịp chân lên đường xa

TP. Hồ Chí Minh 23.11.2010
Minh Nguyệt dịch

ГЕОЛОГИ - NHỮNG NHÀ ĐỊA CHẤT

 
Mỗi khi hát bài này tôi lại nhớ một người bạn tên là Lâm, học chuyên toán tổng hợp từ 1975 -1978. Vì tôi thích những bài hát tiếng Nga, thế là nhờ anh chép cho lời bài hát này bằng tiếng Việt. Năm 1979 Lâm vào học khoa vật lý - địa chất tại trường tổng hợp MGU Matxcơva. Tôi sang Matxcơva sau mấy ngày được Lâm đưa đi chơi khắp các tuyến Metro và ăn kem chocolate, sao mà thấy ngon thế, vì khi đó Việt nam đang còn khó khăn lắm, làm gì trông thấy kem như thế bao giờ. Sau này khi về Minsk học tiếng Nga tôi được người bạn Nga dạy hát tiếng Nga. Hơn ba mươi năm rồi, Liên xô đã tan rã, tình người ít nhiều cũng đổi thay, chỉ có những bài ca cách mạng hầu như vẫn còn vọng vang trên khắp những nẻo đường bảo vệ và dựng xây Tổ quốc. Xin cám ơn bà nhạc sĩ nổi tiếng Alexandra Pakhmutova với hàng trăm bài ca tuyệt vời, như động lực thúc giục những người thanh niên lên đường đi tới những chân trời xa, những vùng kinh tế mới.

 

ГЕОЛОГИ - NHỮNG NHÀ ĐỊA CHẤT
Nhạc:А.Пахмутовой.-Lời: С. Гребенникова và Н. Добронравова.

Ты уехала в знойные степи,
Я ушёл на разведку в тайгу,
Над тобою лишь солнце палящее светит,
Надо мною - лишь кедры в снегу.
Anh đi trên miền thảo nguyên nóng bức xa sôi
Em đi trên rừng tai ga tuyết buông rơi
Phủ mình anh ngàn tia nắng
Phủ mình em ngàn bông tuyết trắng
Bay trên cành, xanh rờn lá bạch dương này.

А путь и далёк, и долог,
И нельзя повернуть назад.
Держись, геолог, крепись, геолог,
Ты ветра и солнца брат.
Trời mưa và nổi gió rét phũ phàng
Mặc đường xa, xa tít chân trời.
Cùng ca vang câu hát, vút lên về phía xa vời
Gian khó càng tô thắm cuộc đời.

На прощанье небес синевою,
Чистотою студёной волны,
Голубою заветной
Полярной звездою
Поклялись в нашей верности мы.
Anh đi thăm dò miền Bắc núi biếc xanh
Em đi thăm dò miền Nam nắng cháy vai.
Mặc đèo cao và dốc đứng
Mặc đường trơn và giá rét ta lên đường
Bao gian khó ta coi thường.

А путь и далёк, и долог,
И нельзя повернуть назад.
Держись, геолог, крепись, геолог,
Ты ветра и солнца брат.
Trời mưa và nổi gió rét phũ phàng
Mặc đường xa, xa tít chân trời.
Cùng ca vang câu hát, vút lên về phía xa vời
Gian khó càng tô thắm cuộc đời.

Лучше друга нигде не найду я,
Мы геологи оба с тобой.
Мы умеем и в жизни руду дорогую
Отличать от породы другой.

А путь и далёк, и долог,
И нельзя повернуть назад.
Держись, геолог, крепись, геолог,
Ты ветра и солнца брат.
Trời mưa và nổi gió rét phũ phàng
Mặc đường xa, xa tít chân trời.
Cùng ca vang câu hát, vút lên về phía xa vời
Gian khó càng tô thắm cuộc đời.

Я в суровом походе спокоен,
Ты со мной в каждой песне моей,
Закалённая ветром, и стужей, и зноем,
Только крепче любовь и сильней.

А путь и далёк, и долог,
И нельзя повернуть назад.
Держись, геолог, крепись, геолог,
Ты ветра и солнца брат.
Trời mưa và nổi gió rét phũ phàng
Mặc đường xa, xa tít chân trời.
Cùng ca vang câu hát, vút lên về phía xa vời
Gian khó càng tô thắm cuộc đời.

Ирина Бржевская Геологи

МАМА- ПЕРВОЕ СЛОВО - MẸ ƠI - LỜI NÓI ĐẦU TIÊN

Một bài hát viết đã lâu lắm rồi, nhưng lúc nào cũng thấy như còn mới mẻ và phù hợp với mọi lứa tuổi, chứ không riêng gì cho tuổi thiếu nhi. Từ đầu tiên mỗi chúng ta tập nói đó chính tiếng gọi “Mẹ ơi’, rồi từng ngày mẹ dõi theo những đứa con của mình lớn khôn. Như con chim khi đủ lông, đủ cánh bay đi muôn phương để tìm kiếm công ăn việc làm, kiếm kế sinh nhai. Lúc nào mẹ cũng luôn nhớ đến những đứa con xa nhà, từng đêm thao thức, cầu mong cho con cái được mạnh khỏe may mắn trong cuộc sống và sự nghiệp. Những lúc gian nan vất vả, những vấp ngã thất bại của cuộc đời lúc nào cũng luôn có tình thương của mẹ xẻ chia. Một bài hát thật tuyệt vời được viết cho bộ phim “Mẹ ơi” dành cho thiếu nhi do các nghệ sĩ nổi tiếng vừa đóng phim vừa biểu diễn đó là cố nghệ sĩ nhân dân Liên Xô Ludmila Gurchenko và Mikhain Boyarski thực hiện vào năm 1976. Nếu nói đến nghệ sĩ Mikhain Boyarski thì ít người dân Liên Xô nào không biết đến, vì anh vừa là diễn viên điện ảnh vừa là ca sĩ nhạc nhẹ với nhiều bài hát để đời như: “Tất cả sẽ qua đi, Hoa thành phố, Hòn đảo tuổi thơ, Cám ơn em yêu dấu…

Nghệ sĩ nhân dân Liên Xô Людмила Гурченко trong phim “Мама” năm1976

МАМА- ПЕРВОЕ СЛОВО - MẸ ƠI – LỜI NÓI ĐẦU TIÊN “ЛЮДМИЛА ГУРЧЕНКО - МИХАИЛ БОЯРСКИЙ”
Музыка: Буржоа Жерар - Слова: Энтин Ю. Из фильма Мама 1976 г.

Мама - первое слово, Главное слово в каждой судьбе. Мама жизнь подарила, Мир подарила мне и тебе.	Mẹ ơi - là lời nói đầu tiên, Quan trọng trong số phận mỗi người. Mẹ đã trao tặng cả cuộc đời, Cả thế giới cho anh và em.
Так бывает - ночью бессонною Мама потихоньку всплакнет, Как там дочка, как там сынок ее - Лишь под утро мама уснет.	Vì thế có những đêm không ngủ Mẹ vẫn hay lặng lẽ khóc thầm, Những đứa con xa của mẹ ra sao- Chỉ sớm mai mẹ mới thiêm thiếp ngủ.
Мама - первое слово, Главное слово в каждой судьбе. Мама жизнь подарила, Мир подарила мне и тебе.	Mẹ ơi - là lời nói đầu tiên, Quan trọng trong số phận mỗi người. Mẹ đã trao tặng cả cuộc đời, Cả thế giới cho anh và em.
Так бывает - если случится вдруг В доме вашем горе- беда, Мама - самый лучший, надежный друг - Будет с вами рядом всегда.	Cũng nhiều khi xẩy ra bất chợt Trong gia đình có nỗi buồn đau, Mẹ là người bạn tốt, tin cậy nhất - Sẽ luôn luôn ở ngay bên các con.
Мама - первое слово, Главное слово в каждой судьбе Мама жизнь подарила, Мир подарила мне и тебе.	Mẹ ơi - là lời nói đầu tiên, Quan trọng trong số phận mỗi người. Mẹ đã trao tặng cả cuộc đời, Cả thế giới cho anh và em.
Мама землю и солнце, Жизнь подарила мне и тебе.	Mẹ trao tặng trái đất và mặt trời Và cả cuộc đời cho em với anh.
Так бывает - станешь взрослее ты И, как птица, ввысь улетишь, Кем бы ни был, знай, что для мамы ты Как и прежде, милый малыш.	Rồi đến lúc con sẽ lớn khôn Như chú chim xổ lồng tung cánh, Hãy biết rằng, với mẹ con là ai – Là cậu bé dấu yêu như thuở trước.
Мама - первое слово, Главное слово в каждой судьбе Мама жизнь подарила, Мир подарила мне и тебе	Mẹ ơi - là lời nói đầu tiên, Quan trọng trong số phận mỗi người. Mẹ đã trao tặng cả cuộc đời, Cả thế giới cho anh và em.

  TP. Hồ Chí Minh 17.11.2011
Minh Nguyệt dịch.

Отрывок из фильма Мама 1976 года. Trích đoạn từ phim "Mẹ ơi".

Поёт группа непоседы. Nhóm "Hiếu động" hát.

Непоседы и Михаил Боярский - Mikhain Boyarski cùng nhóm “Hiếu động”