Mỗi khi nhắc đến người tình Thanh hoá của Nguyễn Bính, hầu như ai cũng thuộc câu:
Vườn Thanh qua đấy năm xưa,
Trọ nhờ đêm ấy, trời mưa tối trời…
Trong
thơ, Nguyễn Bính hay sử dụng các từ dân giã: trời gọi là giời, còn dòng
gọi là giòng nên cũng dễ hiểu. Bài thơ này Nguyễn Bính đề tặng:
Cho tôi ép nốt giòng dư lệ
Rỏ xuống thành thơ khóc chút duyên.
T.T.Kh.
Gió đưa xác lá về đường,
Thu sang nhuộm cả sầu thương một trời.
Sầu thương quyện lấy hồn tôi,
Đêm qua ngồi đọc thơ người xa xăm.
Một ngàn năm, một vạn năm,
Con tằm vẫn kiếp con tằm vương tơ.
Tặng người gọi một giòng thơ,
Hay là giòng nước mắt thừa đêm qua.
Đường về Thanh Hóa bao xa,
Bao giờ ra nhớ rủ ta với, chàng!
Bảo rằng quan chẳng cho sang,
Ai đời quan cấm đò ngang bao giờ!
Vườn Thanh qua đấy năm xưa,
Trọ nhờ đêm ấy giời mưa tối giời.
Quanh lò sưởi ấm, bên tôi,
Bên người lão bộc đương ngồi quay tơ.
Tuổi nàng năm ấy còn thơ,
Còn bao hứa hẹn đợi chờ một mai.
(Rồi đây bao gió bụi đời,
Tôi quên sao được con người vườn Thanh).
Lạnh lùng canh lại sang canh,
Lòng tôi thao thức với tình bâng quơ.
Bởi sinh làm kiếp giang hồ,
Dám đâu toan tính se tơ giữa đàng.
Thu sang, rồi lại thu sang,
Cúc bao lần nở, lá vàng bao rơi?
Bao nhiêu vật đổi sao dời?
Đường bao dặm thẳm? hỡi người bốn phương?
Trọ bao nhiêu quán bên đường,
Nhưng không lần nữa qua vườn Thanh xưa.
Cô nàng đêm ấy quay tơ.
Tôi quên sao được hẳn chưa lấy chồng.
Một hôm lòng lại nhủ lòng:
Nơi đây giáp với cánh đồng vườn Thanh.
Rồi tôi len lén một mình,
Ra đi với một tấm tình hay hay.
Đường mòn tràn ngập bông may,
Gió heo báo trước một ngày thu sang.
Dừng chân trước cửa nhà nàng,
Thấy hoa vàng với bướm vàng hôn nhau.
Tìm nàng chẳng thấy nàng đâu,
Lá rơi lả tả trên đầu như mưa...
Chợt người lão bộc năm xưa,
Từ đâu mang mảnh guồng tơ lại nhà.
Một hai xin phép ông già,
Trọ nhờ đêm ấy nữa là hai đêm.
Ông già nể khách người quen,
Ngậm ngùi kể lại một thiên "hận tình".
Rồi ông kết: (giọng bất bình)
"Trời cay nghiệt thế cho đành? Thưa ông.
Cô tôi nhạt cả môi hồng,
Cô tôi chết cả tấm lòng ngây thơ.
Đâu còn sống lại trong mơ,
Đâu còn sống lại bên bờ sông yêu?
Buồn the sầu sớm thương chiều,
Khóc thầm biết có bao nhiêu lệ rồi!
Tơ duyên đến thế là thôi,
Thế là uổng cả một đời tài hoa.
Đêm đêm bên cạnh chồng già,
Và bên cạnh bóng người xa hiện về..."
Rùng mình, tôi vội gạt đi:
"Già ơi! Thảm lắm! Kể chi dài giòng.
Cháu từ mắc số long đong,
Yêu thương chìm tận đáy lòng đã lâu.
Đau thương qua mấy mươi cầu,
Cạn giòng nước mắt, còn đâu khóc người ."
"Dối già một chút mà thôi,
Nghe lời già kể, cháu mười đêm luôn
Chợt thương, chợt khóc, chợt buồn,
Cháu như một kẻ mất hồn, già ơi!"
Chuyện xưa hồ lãng quên rồi,
Bỗng đâu xem được thơ người vườn Thanh .
Bao nhiêu oan khổ vì tình,
Cớ sao giống hệt chuyện mình gặp xưa?
Phải chăng. Mình có nên ngờ,
Rằng người năm cũ bây giờ là đây?
