Cây dầu trong khuôn viên nhà thầy Đạt- Thầy đạt ngồi giữa
Trong một lần cùng bạn bè đi thăm trang trại của thầy Tống Đình Đà, nguyên giám đốc công ty thiết bị và trường học 2, Bộ giáo dục và đào tạo tại Long Thành, Đồng Nai. Trên đường đi chúng tôi có rẽ qua Thủ Đức đón thầy Dương Quốc Đạt, nguyên hiệu trưởng trường trung cấp công nghiệp thành phố Hồ Chí Minh nay đã nghỉ hưu.
Khi đến nhà thầy Đạt, chúng tôi dạo chơi trong khuôn viên khu biệt thự thuộc làng đại học Thủ Đức, tình cờ phát hiện có một phần cây dầu còn nguyên vẹn cùng với chữ ” CHI” khắc trên vỏ cây, cao khoảng 2 mét được đặt trên bệ đá, bên cạnh có cây ngọc lan toả bóng mát trùm lên. Thầy Đạt giới thiệu đây là em gái tôi đó, nữ liệt sĩ- nhà giáo Dương Lệ Chi.
Thầy Đạt kể rằng trước đây cả gia đình thầy gồm
cha, mẹ, thầy và em gái đều là giáo viên của trường Nguyễn văn Trỗi của Trung
ương Cục miền Nam.Đây là ngôi trường đặc biệt được Trung ương Cục thành lập để
nuôi dạy con em cán bộ trung - cao cấp công tác tại miền Nam. Đóng giữa
rừng, luôn trong tư thế chuyển căn cứ, luôn thiếu gạo, thiếu muối, thiếu nước,
ngồi trên bàn học nhưng luôn phải chuẩn bị nhảy hầm. Học sinh, giáo viên không
chỉ dạy và học văn hóa mà còn phải biết tải gạo, đào hầm, dựng nhà, kiếm củi,
hái rau, đánh bẫy, trồng tỉa...
Một cựu học sinh của trường nói: “Các thầy cô
muốn chúng tôi học để phục vụ hòa bình. Cực khổ, thiếu thốn, bệnh tật nhưng
rất vui và vẫn học tốt. Học văn hóa và học làm người. Nhưng chiến tranh không
tránh né trường học. Cô Lệ Chi xinh đẹp và hiền dịu là thế, chỉ dạy chúng tôi
đọc sách, làm toán, hát và may vá nhưng rồi cũng phải hi sinh...”.Trận pháo kích chỉ kéo dài chưa đầy 15 phút đêm 10-5-1970 ấy đã cướp đi của Trường Nguyễn Văn Trỗi 11 người, cả cô giáo, y tá, học trò. Lúc đó đã khuya lắm, đến giờ đi ngủ, các ánh đèn dầu học bài đêm đã tắt, những học sinh lớn vừa tải gạo về đang theo nhau ra giếng tắm. Loạt pháo đột nhiên đổ vào chát chúa. Chỗ Thuận nằm chỉ còn những mảnh võng tung tóe trên ngọn cây, chị y tá Đào bị pháo tiện ngang đùi và cánh tay đang dang ra che cho bạn...
Cô Chi là người xuống hầm cuối cùng. Thúy là em gái của cô, mới từ thành phố ra chưa quen bom đạn nên rất hoảng sợ, ôm lấy chị mà khóc. Cô vỗ về: “Không sao đâu. Xuống hầm rồi là không sao hết...”.
“Xuống hầm rồi là không sao hết”, chị Thúy sẽ còn nhớ câu nói ấy đến cuối cuộc đời. Ngay sau khi thầm thì với em gái thì cô Chi nghe thấy tiếng kêu cứu thất thanh của một học sinh vừa bị trúng đạn. Em gái, các học trò nhỏ níu chân “chị Sáu, cô Chi...” nhưng cô vẫn lao lên miệng hầm sau vài lời dặn dò.
Cô chạy sang hầm bên cạnh thăm Thu vừa bị thương, rồi lại chạy đi tìm túi cứu thương. Ngay lúc đang tất bật tìm cứu học trò thì một mảnh pháo găm vào tim, tuổi 24 của cô đã bị cướp đi...
Ngay trong đêm kinh hoàng ấy, hơn 200 con người phải gấp rút di chuyển. Chỉ 11 người bị thương là được đưa lên cáng khiêng đi, 11 người hi sinh đành phải nằm lại trong hầm, vài xẻng đất lấp vội.
Phút vĩnh biệt em gái mình là cô giáo Dương Lệ Chi, thầy Đạt dùng lưỡi lê khắc lên cây dầu mọc bên cửa hầm một chữ “CHI”.
Đã hơn 34 năm trôi qua kể từ ngày chị Chi hy sinh, gia đình cùng ban liên lạc của trường đã 4 lần tổ chức đi tìm mộ, nhằm mục đích đưa cô Chi và các bạn về với quê hương, gia đình. Nhưng cả 4 lần vượt trên 200 km sang Campuchia đều không thu được kết quả.
Tháng 5 năm 2004, tập thể Trường Nguyễn Văn Trỗi nhận được tin vui: đã xác định được vị trí khu căn cứ Tà Săng (Soài Riêng, Campuchia) năm 1970.
Đoàn đi tìm mộ theo nhau vào giữa rừng chồi bạt ngàn những bụi cây mọc lúp xúp. Dù đã cử một nhóm đi tiền trạm trước đó, đã được báo đúng vị trí, tọa độ nhưng ai cũng thấp thỏm. Khu rừng già ngày ấy nắng khó xuyên qua được kẽ lá mà giờ tìm mãi không ra một bóng cây.
Những nhà ngoại cảm thường đi tìm mộ bằng mấy khúc cây dò trên mặt đất, còn thầy giáo Dương Quốc Đạt thì cứ ngóng lên trời. Và... “đây rồi”. Thầy Đạt nhìn thấy hai cây dầu đứng sừng sững giữa rừng chồi: một cây mang đầy vết sẹo do đạn pháo, cây còn lại mang một chữ “CHI” thật to trên mình ở độ cao hơn 12m... Cả đoàn rơi nước mắt.
Từ một cây con, cây dầu đã trở thành cổ thụ, chữ
“CHI” khắc trên vỏ cây lạ thay không liền lại mà sâu hơn, lớn hơn, rõ nét hơn.
Từ cây dầu này, miệng hầm năm xưa được phát hiện.
Trong ấy, ngoài những nắm đất trắng, họ còn tìm
thấy hai chiếc dép râu, trong balô còn bộ quần áo nguyên nếp gấp, một cái lược,
cây bút, hai muỗng sắt và một đĩa tráng men. Một chị chợt òa khóc: “Cái đĩa này
cô Chi đã lấy úp lên bụng bạn Thu nè, bạn ấy bị pháo bắn ruột lòi ra
ngoài...”.
Các học trò cũ bảo cái cây ấy chính là cô Chi
đứng canh cho học trò ngủ như cô vẫn chăm sóc học trò hằng đêm ở Trường Nguyễn
Văn Trỗi năm xưa. Thầy Đạt xót xa nhắc lời hứa quay trở lại mà thầy đã nói thầm
lúc lấp miệng hầm, “hẳn là cô ấy vẫn đợi”.
Khi đã tìm được mộ của em gái mình và của các bạn
bè, học trò của cô. Thầy Đạt vào địa phương liên hệ để hạ cây dầu cổ thụ này.
Dân trong làng kể rằng câ dầu này có ma thiêng lắm, nên không ai dám đụng đến
nó. Vì vậy cho nên cả cánh rừng rậm ngày xưa, giờ chỉ còn lại có 2 cây cổ thụ.
Thầy phải lo tiền bạc, thủ tục, dụng cụ, để hạ cây dầu này. Mọi người thay nhau
dùng cưa tay để hạ cây, sau đó cắt lấy 1 khúc có chữ “CHI” dài khoảng 2 mét
đường kính gần 60 cm để mang về.
Khi đó chị Thuý- em chị Chi, là giám đốc công ty
xuất nhập khẩu quận Bình Thạnh đã dùng xe đông lạnh chở tất cả những di vật,
những nắm đất còn lại, cả cái cây có khắc tên “CHI” được nâng niu như báu vật
mang về Việt nam.
Sau khi làm lễ cho các liệt sĩ tại Nhà tang lễ
TP.HCM, cố thủ tướng Võ Văn Kiệt nói với thầy Đạt để cây gỗ lại viện bảo tàng,
nhưng thầy Đạt trả lời: đây là em gái tôi, đã 34 năm vẫn chờ tôi đến đón, và
thầy Đạt mang về để trong khuôn viên nhà mình dưới bóng cây râm mát, để anh em
luôn có nhau. 
Nhân dịp ngày thương binh liệt sĩ 27 tháng 7, tôi sưu tập và vết bài này để tỏ lòng ngưỡng mộ chị- một nhà giáo trẻ đã hy sinh và cống hiến cuộc đời mình cho Tổ quốc. Xin được thắp một nén hương để tỏ lòng tri ân.
